Παραθετικά Επιθέτων
Βαθμοί των επιθέτων
Οι βαθμοί των επιθέτων είναι τρεις:
- Θετικός: Το ουσιαστικό έχει απλώς ένα γνώρισμα: η Μαρία είναι έξυπνη.
- Συγκριτικός: Το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο: η Μαρία είναι πιο έξυπνη από τη Δανάη.
- Υπερθετικός:
- σχετικός: Το ουσιαστικό έχει κάποιο γνώρισμα στον μεγαλύτερο βαθμό από τα όμοιά του: η Μαρία είναι η πιο έξυπνη μαθήτρια της τάξης.
- απόλυτος: Το ουσιαστικό έχει κάποιο γνώρισμα σε πολύ μεγάλο βαθμό: η Μαρία είναι πολύ έξυπνη.
Από αυτούς, ο συγκριτικός και ο υπερθετικός λέγονται παραθετικά και σχηματίζονται μονολεκτικά ή περιφραστικά.
Σχηματισμός
Ανώμαλα παραθετικά επιθέτων
*κοντότερος (για ανάστημα), κοντύτερος (για μάκρος)
Ελλειπτικά παραθετικά επιθέτων
Κάποια παραθετικά είναι ελλειπτικά:
- ή δεν έχουν θετικό βαθμό, διότι σχηματίστηκαν από επιρρήματα ή αρχαίες προθέσεις
- ή δεν έχουν ούτε θετικό ούτε υπερθετικό, όπως:
| μεταγενέστερος, προγενέστερος, πρότερος, προτιμότερος |
Επίθετα χωρίς παραθετικά
Δε σχηματίζουν παραθετικά τα επίθετα τα οποία δεν παρουσιάζουν διαβαθμίσεις της έννοιας τους. Δηλαδή, όσα δηλώνουν:
- καταγωγή ή συγγένεια (κρητικός, αδελφικός, προγονικός, κ.λπ.)
- κατάσταση που δεν αλλάζει (πρωτότοκος, νεκρός, θνητός κ.λπ.)
- τόπο (βουνίσιος, ορεινός, πεδινός, θαλασσινός κ.λπ.)
- ύλη (πήλινος, γυάλινος, μάλλινος, ξύλινος, ασημένιος κ.λπ.)
- χρόνο (αυριανός, χθεσινός, καθημερινός, τωρινός, κ.λπ.)
Επίθετα με περιφραστικά παραθετικά
Τα επίθετα σε:
- -ής, -ιά, -ί π.χ. θαλασσής, θαλασσιά, θαλασσί
- -ης, -α, -ικο π.χ. γκρινιάρης, γκρινιάρα, γκρινιάρικο
- -άς/-ής, -ού, -άδικο/-ούδικο/ -ήδικο, π.χ. υπναράς, υπναρού, υπναράδικο
Παρατήρηση:
- Ο απόλυτος υπερθετικός μπορεί να σχηματιστεί και ως σύνθετος με τα:
| θεός | + | θετικός | = | θεότρελος |
| κατά | + | θετικός | = | καταγάλανος |
| όλος | + | θετικός | = | ολόλευκος |
| παν | + | θετικός | = | πάμπλουτος |
| πέντε | + | θετικός | = | πεντάμορφος |
| τέσσερα | + | θετικός | = | τετράπαχος |
| τρις | + | θετικός | = | τρισάθλιος |
| υπέρ | + | θετικός | = | υπέρλαμπρος |
Παραθετικά Επιρρημάτων
Σχηματισμός
Ανώμαλα παραθετικά επιρρημάτων
Ασκήσεις
1. Να μεταφέρετε τα επίθετα στους άλλους βαθμούς
2. Να μεταφέρετε τα ανώμαλα επίθετα στους άλλους βαθμούς
3. Να βάλετε τα επίθετα που δε σχηματίζουν παραθετικά στη σωστή κατηγορία