Είναι ομοιόπτωτοι, γιατί βρίσκονται στην ίδια πτώση με τη λέξη που προσδιορίζουν. Οι ονοματικοί ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί χωρίζονται σε αυτούς που ως προσδιορισμοί είναι:
- α) ουσιαστικά
- παράθεση
- επεξήγηση
- β) επίθετα
- επιθετικός προσδιορισμός
- κατηγορηματικός προσδιορισμός
1. Παράθεση
Η παράθεση αναλύεται σε αναφορική πρόταση, δηλαδή σε μια πρόταση που αρχίζει με την αναφορική αντωνυμία ὅς, ἥ, ὅ, π.χ.
Ὁ Σωκράτης, ὁ γλύπτης –> Ὁ Σωκράτης, ὅς γλύπτης ἦν.
Η παράθεση εκτός από τα ουσιαστικά προσδιορίζει και τις αντωνυμίες.
Παρατηρήσεις:
1. Η παράθεση μπορεί να συνοδεύεται από ένα επίθετο ή από ένα ουσιαστικό σε πτώση γενική, π.χ.
→ Καταλαμβάνει Φυλήν, χωρίον ἱσχυρόν. (= Καταλαμβάνει τη Φυλή, που είναι ισχυρή τοποθεσία)
2. Παράθεση μπορούν να δεχτούν και ολόκληρες προτάσεις, π.χ.
→ Ἐμέθυον, ἱκανή πρόφασις εἰς τὸ ἀμαρτάνειν > παράθεση στην πρόταση ἐμέθυον
3. Συχνά η παράθεση που χαρακτηρίζει το περιεχόμενο μια ολόκληρης πρότασης βρίσκεται μπροστά από την πρόταση και τότε λέγεται προεξαγγελτική παράθεση (προειδοποιητική), π.χ.
→ Ὁ Ἀρμένιος ἐξεπλάγη, καὶ τὸ μέγιστον, ἐφοβεῖτο ὅτι ἔμελλεν ὀφθήσεσθαι.
Ως προεξαγγελτικές παραθέσεις συνήθως χρησιμοποιούνται οι εξής λέξεις και φράσεις:
τὸ μέγιστον = το μεγαλύτερο απ’ όλα, τὸ δεινότατον = το πιο φοβερό απ΄ όλα, τὸ ἔσχατον = το ανώτατο όριο, ἀμφότερον = και το ένα και το άλλο, τοὐναντίον = το αντίθετο, τὸ λεγόμενον = όπως λένε, τὸ κεφάλαιον = το αποκορύφωμα, τεκμήριον = απόδειξη, τὸ τοῦ Ὁμήρου = όπως λέει ο Όμηρος, τὸ τῆς παροιμίας = όπως λέει η παροιμία.
2. Επεξήγηση
Επεξήγηση δέχονται και οι αντωνυμίες, κυρίως οι δεικτικές
Παρατηρήσεις:
1. Συχνά η επεξήγηση γίνεται σαφέστερη με την προσθήκη του ρήματος λέγω, π.χ.
→ Προσέκρουσα ἀνθρώπῳ πονηρῷ, Ἀνδροτίωνα λέγω. (= Έπεσα πάνω σ’ έναν άνθρωπο κακό, τον Ανδροτίωνα εννοώ)
Στην περίπτωση αυτή η επεξήγηση βρίσκεται σε πτώση αιτιατική (ως αντικείμενο του λέγω) και δε συμφωνεί στην πτώση με το ουσιαστικό που προσδιορίζει.
2. Ως επεξήγηση ουσιαστικού ή του ουδετέρου δεικτικής αντωνυμίας τοποθετείται απαρέμφατο με το άρθρο ή χωρίς το άρθρο, ειδική ή άλλου είδους πρόταση,
→ Εἷς οἰωνός ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ πάτρης. > απαρέμφατο χωρίς το άρθρο (= Μια προφητεία είναι καλύτερη απ’ όλες, δηλ. το να μάχεται κανείς για την πατρίδα του)
3. Μετά από τα επιρρήματα ὦδε και οὕτω τοποθετείται ως επεξήγηση απαρέμφατο χωρίς άρθρο ή μετοχή,
→ Ὁ νόμος οὕτω τάττει, μὴ τὸν μάντιν τοῦ στρατηγοῦ ἄρχειν ἀλλά τὸν στρατηγὸν τοῦ μάντεως. > άναρθρο απαρέμφατο (= Ο νόμος έτσι ορίζει, δηλαδή να μην εξουσιάζει ο μάντης το στρατηγό, αλλά ο στρατηγός το μάντη.)
→ Ταύτην τὴν ἡμέραν οὕτως ἐπορεύθησαν, τὰ μέν τοι μαχόμενοι τὰ δὲ καὶ ἀναπαυόμενοι. > μετοχή (= Αυτή την ημέρα έτσι βάδισαν, δηλ. άλλοτε πολεμώντας και άλλοτε αναπαυόμενοι)
3. Επιθετικός Προσδιορισμός
Παρατηρήσεις
1.Πολλοί επιθετικοί προσδιορισμοί
Συχνά ένα ουσιαστικό προσδιορίζεται από πολλούς επιθετικούς προσδιορισμούς. Αυτό μπορεί να γίνεται με δύο τρόπους:
1ος τρόπος: Οι προσδιορισμοί να προσδιορίζουν ο καθένας χωριστά το ουσιαστικό, οπότε χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα ή συνδέονται με σύνδεσμο:
→ Ἐφόρει χιτῶνα, πορφυροῦν, ποδήρη, στολιδωτὸν τὰ κάτω.
2ος τρόπος: Ο ένας προσδιορισμός να προσδιορίζει το ουσιαστικό και ο άλλος προσδιορισμός να προσδιορίζει τον προσδιορισμό και το ουσιαστικό
Πολλὰς ἄλλας ἀνομίας κατ’ αὐτῶν ἐλογοποίησαν.
2. Παράλειψη του επιθετικού προσδιορισμού
Αρκετά συχνά παραλείπεται το ουσιαστικό που προσδιορίζει ο επιθετικός προσδιορισμός. Τότε, ο επιθετικός προσδιορισμός μετατρέπεται σε ουσιαστικό. Είναι φανερό ότι ο ουσιαστικοποιημένος προσδιορισμός μπορεί να δεχτεί επιθετικό προσδιορισμό.
Οι συνηθέστεροι ουσιαστικοποιημένοι επιθετικοί προσδιορισμοί είναι οι εξής: (στην παρένθεση το ουσιαστικό που παρελείπεται)
οἱ ἀθάνατοι (θεοί), οἱ θνητοὶ (ἄνθρωποι), ὁ δίκαιος (ἀνὴρ), οἱ τριάκοντα (τύραννοι), οἱ Ἀθηναῖοι (πολῖται), ἡ δεξιὰ / ἡ ἀριστερὰ (χεὶρ), ἡ ταχίστη / ἡ εὐθεία (ὁδὸς), ἡ τριήρης (ναῦς), ἡ ὑστερία / ἡ ἐπιοῦσα (ἡμέρα), ἡ μουσικὴ / ἡ ῥητορικὴ (τέχνη), τὸ παρὸν / τὸ αρελθὸν / τὸ μέλλον (ἔτος), τὸ ναυτικὸν / τὸ ἱππικὸν (στράτευμα), οἱ ὁλίγοι / οἱ πολλοὶ (ἄνθρωποι) (= οι ολιγαρχικοί – ο λαός), ὁ ἄκρατος (οἶνος)
4. Κατηγορηματικός Προσδιορισμός
- Ως κατηγορηματικός προσδιορισμός χρησιμοποιούνται οι λέξεις:
πᾶς, ἅπας, σύμπας, ὅλος, ἄκρος, μέσος, ἔσχατος, αὐτός, μόνος, ἕκαστος όταν είναι άναρθρες.
Eίναι ονόματα ή αντωνυμίες σε διαφορετική πτώση από τα ονόματα ή τις άλλες λέξεις που προσδιορίζουν. Ανάλογα με την πτώση στην οποία βρίσκονται, χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:
α) ετερόπτωτοι προσδιορισμοί σε γενική
β) ετερόπτωτοι προσδιορισμοί σε δοτική
γ) ετερόπτωτοι προσδιορισμοί σε αιτιατική
Σε Γενική
Σε Δοτική
Σε Αιτιατική
Πηγή: http://users.sch.gr
Discover more from Philologist-ina
Subscribe to get the latest posts to your email.