Συνταγματικός και Παραδειγματικός Άξονας

Ο συνταγματικός και ο παραδειγματικός είναι οι βασικοί άξονες που διατρέχουν το γλωσσικό σύστημα. Κάθε φορά που παράγουμε ή κατανοούμε ως ομιλητές μια πρόταση, δουλεύουμε παράλληλα και στους δύο άξονες:

Συνταγματικός Άξονας

Οι λέξεις και οι φράσεις συνδυάζονται μέσα στην πρόταση με βάση τους κανόνες της γλώσσας πάνω σε έναν οριζόντιο άξονα από τα αριστερά προς τα δεξιά.

Η οριζόντια μετακίνηση λέξεων σε μια πρόταση αποκαλύπτει πού θέλει ο συγγραφέας να δώσει έμφαση.

Όλα τα συντακτικά φαινόμενα είναι συνταγματικά φαινόμενα. Αλλά οι συνταγματικές σχέσεις είναι πολύ ευρύτερες από τις συντακτικές, που είναι ένα μόνο είδος συνταγματικών σχέσεων.

Είδη συνταγματικών σχέσεων

·         Συντακτικές:

 Όλοι οι συντακτικοί κανόνες  που αφορούν τη συνεμφάνιση λέξεων και φράσεων εντάσσονται στον συνταγματικό άξονα . Για παράδειγμα, το άρθρο, το επίθετο και το όνομα πρέπει να συμφωνούν ως προς το γένος, τον αριθμό και την πτώση.

·         Φωνολογικές: 

Oι σχέσεις των γλωσσικών ήχων που απαρτίζουν μια λέξη είναι συνταγματικές.  

·         Σημασιολογικές-Λεξικές: 

Oι σημασιολογικοί περιορισμοί που χαρακτηρίζουν τη συνύπαρξη λέξεων είναι συνταγματικοί.  

Παραδειγματικός Άξονας

Οι λέξεις ή φράσεις σε μια πρόταση αντικαθίστανται με άλλες που παίζουν τον ίδιο ρόλο στην πρόταση. Αυτό δε γίνεται οριζόντια αλλά κάθετα με την αλλαγή κάθε φορά των λέξεων.