Η Ενεργητική σύνταξη :
- υποκειμενικότητα
- αμεσότητα
- ζωντάνια/ παραστατικότητα
Η Παθητική σύνταξη :
- αντικειμενικότητα
- τυπικότητα/ επισημότητα
- νοηματική πυκνότητα
Mετατροπή Ενεργητικής Σύνταξης σε Παθητική
Τα παθητικά ρήματα προέρχονται κυρίως από ενεργητικά μεταβατικά ρήματα, μονόπτωτα ή δίπτωτα.
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική γίνονται οι ακόλουθες μεταβολές:
1.Με Μονόπτωτο Ρήμα (δέχεται ένα αντικείμενο)
το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό·
το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο·
το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού
2. Με Δίπτωτο Ρήμα (δέχεται δύο αντικείμενα – άμεσο και έμμεσο)
- α) το ενεργητικό ρήμα μετατρέπεται σε παθητικό
- β) το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο
- γ) το άμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού
- δ) το έμμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος παραμένει αμετάβλητο ως αντικείμενο του παθητικού
3. Με Δίπτωτο Ρήμα (η μία είναι αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο του αντικειμένου)
α) το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό
β) το υποκείμενο του ενεργητικού γίνεται ποιητικό αίτιο
γ) το αντικείμενο του ενεργητικού γίνεται υποκείμενο του παθητικού
δ) το κατηγορούμενο του αντικειμένου γίνεται κατηγορούμενο του υποκειμένου
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
1.Ο εμπρόθετος προσδιορισμός, ο οποίος αποτελείται από την πρόθεση «από» και αιτιατική ονόματος που φανερώνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο προέρχεται το πάθημα του υποκειμένου, λέγεται ποιητικό αίτιο. Όμως κάθε προσδιορισμός ρήματος παθητικής φωνής που αποτελείται από την πρόθεση «από» και αιτιατική δεν είναι και ποιητικό αίτιο: «Έπεσα από τις σκάλες».
2.Τα ενεργητικά ρήματα σε -μαι δεν μπορούν να εκφράσουν παθητική διάθεση. Έτσι στην παθητική σύνταξη χρησιμοποιούνται στη θέση τους περιφράσεις.
Ο δήμαρχος δέχτηκε τον δημοσιογράφο. – Ο δημοσιογράφος έγινε δεκτός από τον δήμαρχο.
Προσοχή!!!
α) Το ποιητικό αίτιο με τα ρηματικά επίθετα σε –τός εκφέρεται και με την πρόθεση «σε» και αιτιατική:
Όλοι τον σέβονται – Σεβαστός σε όλους
β) Στις παθητικές μετοχές το ποιητικό αίτιο μπορεί να εκφέρεται και με την πρόθεση «με» και αιτιατική:
Χώμα δροσισμένο με νυχτιάς αγέρι
γ) Μερικές φορές το ποιητικό αίτιο, όταν το παθητικό ρήμα βρίσκεται σε μετοχή Παρακειμένου, είναι ενωμένο με αυτήν ως πρώτο συνθετικό:
Ηλιοκαμένος (= καμένος από τον ήλιο. )
δ) Το ποιητικό αίτιο παραλείπεται, όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα:
Ενώ επέστρεφαν από το χωράφι, έπιασε βροχή και βράχηκαν.
Mετατροπή Παθητικής Σύνταξης σε Ενεργητική
Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική παρατηρούμε τις αντίστροφες αλλαγές απ’ ότι στη μετατροπή της ενεργητικής σε παθητική.
1.Παθητική Σύνταξη, χωρίς αντικείμενο
- Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης με μονόπτωτο ρήμα:
- α) το παθητικό ρήμα μετατρέπεται σε ενεργητικό
- β) το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται αντικείμενο
- γ) το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του ενεργητικού
2.Παθητική Σύνταξη, με αντικείμενο
- Κατά τη μετατροπή της παθητικής σύνταξης με αντικείμενο έχουμε τις εξής μεταβολές:
- α) το παθητικό ρήμα μετατρέπεται σε ενεργητικό
- β) το υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται άμεσο αντικείμενο
- γ) το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του ενεργητικού
- δ) το αντικείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται έμμεσο αντικείμενο του ενεργητικού
3. Παθητική Σύνταξη με Κατηγορούμενο Υποκειμένου
- Όταν το υποκείμενο του παθητικού ρήματος συνοδεύεται από κατηγορούμενο, τότε έχουμε τις εξής μεταβολές:
- α) το παθητικό ρήμα τρέπεται σε ενεργητικό
- β) το υποκείμενο του παθητικού γίνεται αντικείμενο
- γ) το ποιητικό αίτιο γίνεται υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος
- δ) το κατηγορούμενο του υποκειμένου γίνεται κατηγορούμενο του αντικειμένου
