Αντωνυμίες

1.Προσωπικές Αντωνυμίες

• Προσωπικές λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου.
  • Πρώτο πρόσωπο είναι εκείνο που ενεργεί: εγώ
  • Δεύτερο πρόσωπο είναι εκείνο που του απευθυνόμαστε: εσύ
  • Τρίτο πρόσωπο είναι εκείνο για το οποίο γίνεται λόγος: αυτός, κ.τ.λ.

Παρουσιάζουν δύο τύπους: Οι δυνατοί που χρησιμοποιούνται για να δοθεί έμφαση ή για να τονιστεί μια αντίθεση, ενώ οι αδύνατοι στις υπόλοιπες περιπτώσεις.

• Όταν ένα όνομα αναφέρθηκε πριν από λίγο και ο αντίστοιχος τύπος της προσωπικής αντωνυμίας το αντικαθιστά, τότε η αντωνυμία λέγεται επαναληπτική, π.χ.Έχασα το βιβλίο μου και δεν το έχω βρει ακόμα.
• Όταν η προσωπική αντωνυμία προαναγγέλλει ένα όνομα που θα αναφερθεί παρακάτω, ονομάζεται προληπτική, π.χ. Να τη η δασκάλα μας.

Παρατηρήσεις:

• Δεν πρέπει να συγχέονται τα άρθρα με τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας γ΄ προσώπου ( του, της, τον, τους, την, τις, το, τα).  Τα άρθρα μπαίνουν πριν από ονόματα, ενώ οι αντωνυμίες πριν ή μετά από ρήμα. 

(πήρα το βιβλίο: άρθρο, ΑΛΛΑ το πήρα απόφαση: αντωνυμία).

• Ο αδύνατος τύπος του θηλυκού γ’ προσώπου στην αιτιατική πληθυντικού τις μπαίνει πριν από το ρήμα, ενώ ο τύπος τες μετά το ρήμα. (τις κοίταξα /κοίταξέ τες)

• Οι τύποι της αιτιατικής ενικού του α’ και β’ προσώπου συχνά χάνουν το αρχικό ε- μετά τις προθέσεις από και για.

(για σένα νοιάζομαι)

Κλίση Προσωπικής Αντωνυμίας

Θεωρία για το τελικό -ν : εδώ.

2. Κτητικές Αντωνυμίες

Κτητικές είναι οι αντωνυμίες που δηλώνουν σε ποιο πρόσωπο ανήκει κάτι (τον κτήτορα).

Κτητικές αντωνυμίες είναι οι εξής:

α) Οι γενικές των αδύνατων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας .

Αυτό είναι το τετράδιό μου.

β) Τα δικός, δική, δικό με τις γενικές των αδύνατων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας:

• ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
  • Δεν πρέπει να συγχέουμε τις κτητικές αντωνυμίες μου, σου, του κλπ με τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας. 
  • Οι προσωπικές αντωνυμίες βρίσκονται πριν ή ύστερα από ρήμα, ενώ οι κτητικές αντωνυμίες μπαίνουν ύστερα από ουσιαστικά.
    • Φέρε μας  το βιβλίο (προσωπική)  αλλά     
    • Το βιβλίο μας ( κτητική ).

3. Οριστικές Αντωνυμίες

Οριστικές αντωνυμίες ονομάζονται αυτές που διακρίνουν κάτι από άλλα του ίδιου είδους.

Οριστικές αντωνυμίες είναι οι εξής:

Για την κλίση των επιθέτων: εδώ.

4. Αόριστες Αντωνυμίες

Αόριστες αντωνυμίες λέγονται οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούνται για κάποιο πρόσωπο ή πράγμα που δεν το ονομάζουμε είτε γιατί δεν το ξέρουμε είτε γιατί δε θέλουμε.

5. Αυτοπαθείς Αντωνυμίες

Αυτοπαθείς αντωνυμίες ονομάζονται αυτές που δείχνουν ότι το πρόσωπο που ενεργεί το ίδιο συγχρόνως δέχεται και την ενέργεια.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:

Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες χρησιμοποιούνται σπάνια σε ονομαστική (ο εαυτός μου) ως υποκείμενο ή κατηγορούμενο για να τονιστεί η έννοια του ατόμου.

6. Δεικτικές Αντωνυμίες

Δεικτικές αντωνυμίες ονομάζονται αυτές που χρησιμοποιούνται για να δείξουμε κάτι.

7. Αναφορικές Αντωνυμίες

Αναφορικές αντωνυμίες ονομάζονται αυτές που εισάγουν δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις, οι οποίες είτε αποτελούν όρους που βρίσκονται έξω από την κύρια πρόταση είτε είναι οι ίδιες όροι της πρότασης.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:

• Δεν πρέπει να συγχέεται το αναφορικό ό,τι με τον ειδικό σύνδεσμο ότι.
  • ό,τι = οτιδήποτε
  • ότι = πως

8. Ερωτηματικές Αντωνυμίες

Ερωτηματικές ονομάζονται οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούνται, όταν θέλουμε να ρωτήσουμε κάτι.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:

• Δεν πρέπει να συγχέεται το ουδέτερο της ερωτηματικής αντωνυμίας ποιο με το επίρρημα πιο.
  • ποιο: Μπροστά από ουσιαστικά ή ρήματα
  • πιο: Μπροστά από επίθετα ή επιρρήματα

Ασκήσεις

1.Άσκηση για τη διάκριση άρθρου και προσωπικής αντωνυμίας.

2.Άσκηση για τη διάκριση άρθρου και κτητικής αντωνυμίας.

3.Άσκηση για τη διάκριση άρθρου, προσωπικής και κτητικής αντωνυμίας.

4.Άσκηση για τη διάκριση οριστικού και αόριστου άρθρου, προσωπικής και κτητικής αντωνυμίας.

5. Άσκηση για τη διάκριση οριστικού και αόριστου άρθρου, προσωπικής και κτητικής αντωνυμίας.

6.Άσκηση για τη διάκριση του αόριστου άρθρου από την αόριστη αντωνυμία.

7.Άσκηση για τη διάκριση του αόριστου άρθρου, του αριθμητικού και της αόριστης αντωνυμίας.

8.Άσκηση για τη διάκριση του οριστικού ή αόριστου άρθρου, του αριθμητικού, της προσωπικής ή κτητικής ή αόριστης αντωνυμίας.

9.Άσκηση για τη διάκριση εμπρόθετου άρθρου και δύο συνεχόμενων αντωνυμιών

10.Άσκηση για τη διάκριση της αναφορικής αντωνυμίας «που» και του ερωτηματικού επιρρήματος «πού»

11.Άσκηση για τη διάκριση του «που», «πού» και του «πως», «πώς»