Ενρινόληκτα και Υγρόληκτα Ρήματα

Ενρινόληκτα λέγονται τα ρήματα που ο ρηματικός τους χαρακτήρας είναι ένα από τα ένρινα σύμφωνα (μ, ν). Στα υγρόληκτα ρήματα ο ρηματικός τύπος είναι λ ή ρ. Τα περισσότερα αυτά ρήματα σχηματίζουν τον ενεστώτα και παρατατικό από το ρηματικό θέμα μετασχηματισμένο, αφού σε αυτό προσθέτει το αρχαίο πρόσφυμα j. Έτσι:

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ

1) στα ρήματα με χαρακτήρα λ, το ενεστωτικό θέμα διπλασιάζεται.

Εξαιρούνται: ἐθέλω, βούλομαι, ἐπιμελούμαι, ὀφείλω και το απρόσωπο μέλει.

2. αν ο ρηματικός χαρακτήρας είναι: ν ή ρ και πριν από αυτό υπάρχει α το α μετατρέπεται σε αι. Έτσι, λήγουν σε –αίρω ή –αίνω.

3. Τα ρήματα με χαρακτήρα ν ή ρ και φωνήεν ε ή ι ή υ πριν από αυτό, το ε μετατρέπεται σε ει, το βραχύχρονο ι μετατρέπεται σε μακρόχρονο υ και το βραχύχρονο ι μετατρέπεται σε μακρόχρονο υ.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΕΣΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ

Ο ενεργητικός και μέσος μέλλοντας των ενρινόληκτων και υγρόληκτων σχηματίζεται από το ρηματικό θέμα και με τις καταλήξεις –ῶ και –οῦμαι

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΕΣΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ

Αρχικά ο ενεργητικός και μέσος αόριστος α’ των ενρινόληκτων και υγρόληκτων ρημάτων σχηματίστηκε σε –σα και –σάμην, όπως στα φωνηεντόληκτα· όμως ο χρονικός χαρακτήρας σ αφομοιώθηκε με το προηγούμενό του ένρινο ή υγρό και στη συνέχεια έγινε απλοποίηση των δύο όμοιων συμφώνων και αντέκταση του προηγούμενου φωνήεντος, δηλαδή του ᾰ σε η (ή σε ᾱ, αν προηγείται ε ή ι ή ρ), του ε σε ει, του ῐ σε ῑ και του ῠ σε ῡ, π.χ

Κλίνεται ως εξής:

ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Α’ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Α’

Ο παθητικός μέλλοντας α’ και ο παθητικός αόριστος α’ σχηματίζονται κανονικά σε –θήσομαι και –θην, όπως στα φωνηεντόληκτα, χωρίς μεταβολή του ρηματικού τους χαρακτήρα:

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ

Ο παρακείμενος και ο υπερσυντέλικος σχηματίζεται με το χρονικό χαρακτήρα κ, όπως και τα φωνηεντόληκτα. Το λ και το ρ μπροστά από το χρονικό χαρακτήρα κ μένουν αμετάβλητα, ενώ το ν τρέπεται σε γ.

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ

Στα υγρόληκτα: Σχηματίζονται κανονικά όπως στα φωνηεντόληκτα. Οι ρηματικοί χαρακτήρες λ και ρ μπροστά από τις καταλήξεις μένουν αμετάβλητοι: ἤγγελ-μαι, ἠγγέλ-μην

Στα ενρινόληκτα: Σχηματίζονται κανονικά όπως στα φωνηεντόληκτα. Ο ρηματικός χαρακτήρας ν μπροστά από μ των καταλήξεων σε άλλα ρήματα αφομοιώνεται κανονικά με αυτό και σε άλλα τρέπεται σε σ.

Παρατηρήσεις:

1.Τα ρήματα κλίνω, κρίνω και πλύνω αποβάλλουν το ρηματικό χαρακτήρα ν στον ενεργητικό και μέσο παρακείμενο και υπερσυντέλικο, στον παθητικό μέλλοντα α’ και παθητικό αόριστο α’. Οι αρχικοί χρόνοι των ρημάτων σχηματίζονται ως εξής:

2. Όσα ενρινόληκτα και υγρόληκτα ρήματα έχουν μονοσύλλαβο ρηματικό θέμα με φωνήεν ε σ’ αυτό, τρέπουν το ε σε ᾰ στον ενεργητικό παρακείμενο και υπερσυντέλικο α’ και στον μέσο παρακείμενο και υπερσυντέλικο:

3.Το ρήμα τείνω σχηματίζει τον παρακείμενο και τον υπερσυντέλικο της ενεργητικής και μέσης φωνής, καθώς και τον παθητικό μέλλοντα και παθητικό αόριστο με τροπή του ε σε ᾰ και με αποβολή του χαρακτήρα ν από το θέμα τα-:
τείνω, τέτα-κα, ἐτετά-κειν, τέτα-μαι, ἐτετά-μην, τα-θήσομαι, ἐτά-θην

4.Τα ρήματα βάλλω, κάμνω, τέμνω σχηματίζουν τον παρακείμενο και τον υπερσυντέλικο της ενεργητικής και μέσης φωνής, καθώς και τον παθητικό μέλλοντα και παθητικό αόριστο από τα ρηματικά θέματα: βαλ-, καμ-, τεμ-